Wprawdzie wielu ludzi mówiąc o kościele pw. Pierwszych Męczenników Polski w Międzyrzeczu, używa słowa „sanktuarium”, oficjalnie to miejsce zostanie ogłoszone sanktuarium dopiero w tym rok, w liturgiczne wspomnienie Świętych Męczenników. W Międzyrzeczu sanktuarium powstawało wiele lat. – Odkąd tu jestem, parafianie i przybywający pielgrzymi mówili „nasze sanktuarium”. Tworzyło się ono z pobożności oddolnej, równolegle w aspekcie materialnym i duchowym – zapewnia miejscowy proboszcz ks. Marek Rogeński, pallotyn.

Klasztor pięciu braci

Według większości polskich historyków, miejscem osiedlenia się, działalności i śmierci Benedykta, Jana, Mateusza, Izaaka i Krystyna był Międzyrzecz, a konkretnie mała wieś położona nieopodal, zwana Święty Wojciech. Jej nazwa została nadana dla uczczenia świętego biskupa, który zginął kilka lat wcześniej w Prusach. Pomysł założenia w Polsce klasztoru dla głoszenia Ewangelii wśród pogan powziął cesarz Otton III w 1001 roku – zapewne było to efektem narad z Bolesławem Chrobrym w Gnieźnie. Dla tej myśli krewniak cesarski, św. Bruno z Kwerfurtu, pozyskał zaprzyjaźnionych eremitów Benedykta i Jana. Zakonnicy po przybyciu do Polski w 1002 roku zamieszkali w miejscu wyznaczonym im przez Bolesława Chrobrego. Wkrótce dołączyli do nich dwaj Polacy i rodzeni bracia Mateusz i Izaak, a także miejscowy młodzieniec – Krystyn, który był klasztornym kucharzem. Nowo powstała placówka benedyktynów eremitów miała trzy zadania: przyjmowanie i kształcenie nowicjuszy, umożliwienie zakonnikom życia pustelniczego oraz prowadzenie wśród pogan akcji misyjnej, do której cały czas się przygotowywali, oczekując papieskiego zezwolenia na prowadzenie misji.