Guziki z orzełkiem ze rdzy

– Zobaczyłam, jak naprawdę wyglądały wydarzenia sprzed 75 lat. Film „17 dni września” wywarł na mnie ogromne wrażenie. Zostały w nim przedstawione emocje, przeżycia związane z koniecznością szybkiego pakowania całego dobytku, a potem i tak trzeba było wszystko zostawić. Kiedy policjant musiał opuścić żonę, syna, to było straszne. To nie były przelewki, ale ogromna tragedia, nie tylko dla najbliższych, ale dla nas wszystkich. Musimy o tym pamiętać i wspominać – mówiła po projekcji filmów Marta Nijaka z Zespołu Szkół Ogrodniczych w Gorzowie Wlkp.

Instytut Pamięci Narodowej, w związku z obchodami 75. rocznicy zbrodni katyńskiej, zorganizował w 20 miastach Polski prezentacje filmów dotyczących zbrodni na polskich oficerach. W tegorocznej edycji przeglądu znalazło się 5 filmów nawiązujących do tragedii sprzed 75 lat, pokazujących jej upamiętnienie we współczesnej Polsce i na świecie, a także będących refleksją nad systemem komunistycznym. Są to dzieła reżyserów polskich i zagranicznych.

Na przedpołudniowej projekcji, przede wszystkim dla młodzieży szkół średnich, wyświetlono 3 dokumenty. „17 dni września”, film Józefa Gębskiego, powstał na podstawie zapisków policjanta zastrzelonego przez NKWD, który spoczywa w Miednoje. Przed śmiercią opisał kilka tygodni swojej tułaczki po kraju tuż po wybuchu II wojny światowej. Zapiski ukrył w bucie. „Czaszka z Katynia”  jest produkcją duńskiej dziennikarki i pisarki. W filmie przedstawiona jest historia czaszki, którą z Katynia wywiózł Helge Tramsen, duński chirurg, jeden z lekarzy międzynarodowej komisji dokonującej w 1943 r. sekcji zwłok zamordowanych polskich oficerów. Przewiózł ją do Instytutu Medycyny Sądowej w Kopenhadze, gdzie w 2005 r. została odnaleziona w jednej z szaf. Pozostawało wyjaśnić, do kogo należała. Jest to najprawdopodobniej jedyny duński film o zbrodni katyńskiej. Na zakończenie wyświetlono film zrealizowany przez Przemysława Skrzeka „W poszukiwaniu pamięci”. Jest to relacja z wyjazdu edukacyjnego na Polski Cmentarz Wojenny na Monte Cassino, w którym uczestniczyli laureaci V edycji konkursu „Sprzączki i guziki z orzełkiem ze rdzy...”. Młodzi ludzie opowiadają, jakie uczucia towarzyszyły im podczas objazdu i jak ważna jest pamięć o polskich oficerach. 5 marca 2015 r. ruszyła VI edycja konkursu.

– O godz. 17 zaprezentujemy film fabularny i dokument. Fabuła „Czekisty” autorstwa rosyjskiego reżysera Aleksandra Rogożkina jest skierowana do widzów pełnoletnich – mówił Jarosław Palicki, organizator gorzowskiego przeglądu. Na zakończenie zostanie przedstawiony film dokumentalny „Śmierć ich połączyła. Kapelani katyńscy” w reżyserii Tomasza Bardorscha, ukazujący losy kilkudziesięciu żołnierzy duchownych: katolików, prawosławnych, protestantów i żydów, pełniących służbę w Wojsku Polskim w dwudziestoleciu międzywojennym, którzy po wrześniu 1939 r. trafili do niewoli sowieckiej i razem z innymi oficerami zostali zgładzeni.