Echem w całej Polsce

Co stało się 30 maja 1960 roku? Mieszkańcy Zielonej Góry wyszli na ulicę, aby przeciwstawić się Milicji, która chciała zająć Dom Katolicki zielonogórskiej parafii pw. św. Jadwigi. Zbierający się od rana pod Domem Katolickim mieszkańcy miasta wystąpili w obronie swojego kościoła parafialnego, proboszcza ks. Kazimierza Michalskiego i wiary. Ostatecznie, po zaciętych starciach z Milicją i oddziałami ZOMO, demonstracja została rozbita, a Dom Katolicki przejęty.

Szacuje się, że ok. godz. 14–15 na samym placu było mniej więcej 5 tys. osób, a nie wiadomo, ile było jeszcze w zaułkach na przyległych ulicach. Zatrzymano i aresztowano ok. 320 osób. Zapadły niewspółmierne do winy wyroki, czasami wyłącznie za pobyt w miejscu wydarzeń. – Wydarzenia Zielonogórskie odbiły się echem w całej Polsce. Pokazały komunistom, że Kościół jest silny i stoi za nim społeczeństwo – wyjaśnia historyk ks. Dariusz Śmierzchalski-Wachocz.

Analizując Wydarzenia Zielonogórskie, trzeba mieć na względzie specyfikę miejsca. – To były tereny, które zgromadziły ludzi z dawnych Kresów. Oni przyjeżdżali tu w poszukiwaniu wolności i nowego miejsca do życia. Oczywiście, byli to ludzie o głębokich tradycjach i korzeniach chrześcijańskich. I tutaj władza próbuje im to zabrać i temu się przeciwstawiają. Dochodzi więc do tego dużego protestu spacyfikowanego przez władze. Mamy potem śledztwa, wyroki i represje. I tak naprawdę przykre jest to, że kiedy chodzimy i pytamy o te protesty w Zielonej Górze, to nie ma zbyt wiele osób, które mogą powiedzieć na ten temat choć kilka zdań. Ale to nie jest to tylko specyfika Zielonej Góry, ale także innych miejsc – podkreślił dr Rafał Reczek.

– W Poznaniu symbolem jest Roman Strzałkowski, a w Zielonej Górze taka postacią – nie ofiarą, na szczęście – jest ks. Michalski. I wokół takich postaci trzeba budować pamięć o takich wydarzeniach. Cieszę się, że tę pamięć staramy się przywracać i budować. Temu właśnie służy dzisiejsza konferencja – dodał.

  Konferencja w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Zielonej Górze Krzysztof Król /Foto Gość Wykład „Represje wobec uczestników protestu” wygłosił prof. Stanisław Jankowiak. – Kilka tysięcy osób, które wzięły udział w obronie Domu Katolickiego, zaskoczyły władze, ale dzięki przygotowaniu represje rozpoczęły się błyskawicznie. To było działanie modelowe i powrót do czasów stalinowskich, kiedy w krótkim czasie doprowadza się do skazania – zaznaczył prelegent.

– Skala tych represji miała wystraszyć potencjalnych następców. Wyroki były wyższe niż wyroki za udział w Poznańskim Czerwcu. W sumie ponad 300 osób objętych zainteresowaniem SB, Milicji i prokuratury. Z czego zdecydowana większość była ukarana i dostała wyroki od pięciu lat do kilku miesięcy pozbawienia wolności oraz kary grzywny – dodał.

W konferencji wziął udział także biskup senior Paweł Socha, który zauważył, że echem Wydarzeń Zielonogórskich był szereg represji wobec Kościoła ze strony komunistycznych władz. – Borykaliśmy się z pewnymi problemami. To była likwidacja seminarium w Gorzowie, zabranie wszystkich budynków i następnie przeniesienie seminarium w 1961 r. do Paradyża, z równoczesnym zabraniem prawie 50 alumnów do wojska – mówił bp Socha.

W trakcie konferencji odbył się przedpremierowy pokaz filmu „Wydarzenia Zielonogórskie 1960. Bitwa o Dom Katolicki” , a także promocja nowego wydania książki „Wydarzenia zielonogórskie w 1960 roku” pod red. Tadeusza Dzwonkowskiego.

Główne uroczystości upamiętniające 57. rocznicę obrony Domu Katolickiego zaplanowano na 28 maja. O godz. 11 w kościele pw. MB Częstochowskiej odbędzie się Msza św. koncelebrowana przez prymasa Polski Wojciecha Polaka oraz bp. Tadeusza Lityńskiego. Dalsze uroczystości odbędą się na placu Powstańców Wielkopolskich. Tam o 12.30 zaplanowano wręczenie odznaczeń państwowych uczestnikom Wydarzeń Zielonogórskich przez prezydenta Andrzeja Dudę, a o godz. 13 widowisko plenerowe „Ulice wolności” w reż. Roberta Czechowskiego. Tego samego dnia o godz. 18 odbędzie się także premiera filmu „Bitwa o Dom Katolicki. Wydarzenia Zielonogórskie 1960” (Cinema City Zielona Góra – wejście na zaproszenia).

Dzień wcześniej na zielonogórskim deptaku zaplanowano otwarcie wystawy historycznej „Wydarzenia Zielonogórskie – 1960”. Tego dnia odbędzie się też rocznicowy bieg sztafetowy na dystansie 3 x 1960 metrów (start przy zielonogórskim ratuszu o godz. 10).