Decyzją Prezydenta Rzeczypospolitej Polski sanktuarium Matki Bożej Rokitniańskiej zostało uznane za pomniki historii.
Celem ochrony pomnika historii (...) jest zachowanie, ze względu na wartości historyczne i kulturowe, barokowego kościoła pod wezwaniem Matki Bożej Rokitniańskiej, ważnego ośrodka kultu maryjnego trwającego nieprzerwanie od drugiej połowy XVII wieku na terenach historycznego zachodniego pogranicza Państwa Polskiego" - czytamy w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 20 listopada 2024 roku.
Uznanie za pomnik historii to jedna z form ochrony zabytków wskazanych w art. 7 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. - Jest ona zarezerwowana dla zabytków nieruchomych o wyjątkowym znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego Polski. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w drodze rozporządzenia, może uznać za pomnik historii zabytek nieruchomy wpisany do rejestru lub park kulturowy o szczególnej wartości dla kultury, określając jego granice - wyjaśnia Kamila Domagalska z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków.
Sanktuarium w Rokitnie to już szósty pomnik historii w regionie. Tydzień wcześniej, dokładnie 13 listopada, taki tytuł otrzymał zamek piastowski w Międzyrzeczu z zespołem dworsko-parkowym, a wcześniej: pocysterski zespół klasztorny w Gościkowie-Paradyżu, kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Klepsku, Park Mużakowski w Łęknicy i poaugustiański zespół klasztorny.
Przypomnijmy, że w 1378 roku cystersi z Zemska k. Bledzewa otrzymali wieś Rokitno o kasztelana starogardzkiego Mikołaja z Łodzica z Rytynina.
W Rokitnie pierwszy drewniany kościół powstał w 1333 roku, ale był wielokrotnie niszczony i odbudowywany. Obecna świątynia pw. Matki Bożej Rokitniańskiej to projekt królewskiego architekta Karola Marcina Frantza.
W 1742 opat Józef Michał Gorczyński rozpoczął budowę świątyni. Jego następca Mikołaj Konarzewski, wybrany na opata w 1747 roku, poprowadził budowę, aż do pokrycia dachu. Natomiast następny opat Józef Loka zajął się wyposażeniem wnętrza kościoła.
W 2001 roku kościół został wyniesiony przez papieża Jana Pawła II do rangi bazyliki mniejszej.
Sanktuarium w Rokitnie jest duchową stolicą diecezji zielonogórsko-gorzowskiej, a Matka Boża Cierpliwie Słuchająca, razem z Pierwszymi Męczennikami Polski, jej patronką.
Warto też wspomnieć, że od 2017 roku, decyzją Watykanu, diecezja zielonogórsko-gorzowska obchodzi uroczystość Najświętszej Maryi Panny z Rokitna - 18 czerwca.