po pojawieniu się na świecie pierwszego dziecka próbowałam dostosować nasz rytm niedzielny do tego co było przed jego narodzinami - msza dla dorosłych z kazaniem z którego coś mądrego wyniosę, z liturgią na której ja się będę ubogacać jak dotychczas, na której będę się mogła skupić jak dotychczas. Jednocześnie nie chcieliśmy chodzenia z mężem na zmianę - bo pragnęliśmy - jak autorka - razem przeżywać liturgię mszy św. Nie chcieliśmy też izolować dziecka od kościoła i przyprowadzić don gdy skończy 6 czy 7 lat i będzie "umiało się zachować". Pragnęliśmy od początku pokazywać mu dom Boży i pragnęliśmy też, by od początku razem z nami brało udział w tym najważniejszym wydarzeniu tygodnia. Szarpałam się około 2-3 lata. Szukałam rozwiązań (msze św z osobna homilią dla dzieci - porażka bo jeszcze za małe, msze św dla dorosłych porażka bo się nudzi i rozrabia, msze św dla dzieci - nuudaaa! dla mnie oczywiście, plus moje oburzenie na skrócenie liturgii do jednego czytania czy "Chwała Ojcu..." zamiast hymnu "Chwała na wysokości Bogu" - jednym słowem - impas totalny), dyskutowałam, upierałam się, strofowałam dziecko, pouczałam. Aż po tym, gdy pojawił się drugi potomek, a u pierwszej latorośli zaczęłam dostrzegać oznaki szczerego zainteresowania liturgią, zrozumiałam. I już się nie szarpię. Przyjmuję po prostu ten okres gdy dzieci są małe z CAŁYM dobrodziejstwem inwentarza. Również z tym jak się zachowują na mszy św. Najgorszym rozwiązaniem wg mnie jest przyprowadzać dziecko do kościoła gdy odpowiednio dorośnie. Będzie się nudziło i nie będzie rozumiało dlaczego nagle ciągną go w tak nudne miejsce, skoro do tej pory nie trzeba było. Nie odpowiada mi msza dziecięca? Za 5-10 lat będę mogła swobodnie uczestniczyć w mszach dla dorosłych i to w dodatku razem z dziećmi, bo będą świadome gdzie i po co idą. Teraz jest czas gdy muszę zrezygnować z moich aspiracji (nie tylko w tej kwestii zresztą - wychowywanie dzieci wymaga rezygnacji z mnóstwa rzeczy, które się do tej pory bez kłopotów wykonywało). A już widzę owoce towarzyszenia dzieciom w mszach św od początku razem z nimi i na ich poziomie. Są ciekawe, czytają pismo św, chętnie się modlą, wiedza do KOGO idą do kościoła, syn zapragnął służyć do mszy św i jest ministrantem (nikt go nie namawiał). Chodzimy na msze dla dzieci (teraz mamy trójkę, najmłodsze ma 3 lata). Jest na nich jedno czytanie, piosenki dziecięce (mnie np piosenka "przepraszam Cię Boże skrzywdzony w człowieku" porusza do pokuty, a pozostałe - owszem, nie mają poziomu "dorosłych" ale dorosłe mogę posłuchać w domu gdy mi ich brakuje) i homilia dziecięca, podczas której, gdy ja nie czerpię intelektualnie, to wykorzystuję ten czas na adorację Chrystusa. Gdy dzieci nie pozwalały mi się skupić - musiałam je podnieść tulić rozmawiać z nimi akurat np w czasie czytań czy podniesienia - i się rozpraszałam - oddawałam to Bogu, modląc się "Panie ty wiesz Ty wszystko wiesz, oddaję Ci te rozproszenia i brak 'odpowiednich' uczuć na tej mszy, chciałabym inaczej ale nie ma tego - oddaję Ci tę sytuację".
Jedzenie i picie dla dzieci - tak, do 1,5 roku. Potem odstawka i zakaz. Nigdy nie pozwalałam dzieciom na turlanie się czy kładzenie na podłodze. Zabawki - tak - małe nieprzeszkadzające nikomu książeczki lub ewentualnie mała figurka w kieszeni albo mały pluszak. Nie przeszkadzają i nikogo nie gorszą. Jesteśmy zawsze z przodu. Po co? Żeby dzieci wszystko widziały. Potem zaczęły się pytania co teraz ksiądz robi dlaczego - okazja do mini-katechezy. Gdy dzieci są zbyt hałaśliwe ksiądz zwraca głośno uwagę i przypomina że jest to dom modlitwy a nie plac zabaw. Dzieci wiedza co to oznacza (wszystkie w kościele! nie tylko moje) i się do uwag stosują. Można wypracować taki sposób postępowania, z którego wszyscy skorzystają. I dzieci - bo poznają liturgie i rytm niedzieli, i rodzice - bo msza dziecięca nie jest mniej ważna od tej dla dorosłych. Czas biegnie szybko i dzieci szybko dorastają.

Pan Jezus pozwalał, żeby dzieci przychodziły do Niego. Ale nigdzie nie jest napisane, że pozwalał, aby właziły Mu na głowę.

Pamiętam, że kiedy nasza córka miała dwa lata, napisałam na forum "Wiara" coś takiego:
1. Na mszę niedzielną wybieramy przedpołudnie, kiedy dziecko jest wyspane, po śniadaniu, nie marudne.
2. Chodzimy do kościołów z rozbudowanymi "przyległościami", gdzie są boczne kaplice, obszerna kruchta, ogrodzony teren z głośnikami. Żeby było gdzie wyjść.
3. W kościele stajemy/siadamy blisko wyjścia.
4. Mamy ze sobą kubek-niekapek z piciem. Wolę podać szybko dwa-trzy łyki, niż toczyć wojnę o "piiiiiić!", Zdarzało mi się dawać wprost do pyszczka kawałek bułki.( Dziś pewnie bym tego nie zrobiła, ale wtedy udręczona częstym wychodzeniem wolałam tak, niż jeszcze jedno wyjście).
5. Dziecku wolno spacerować po kościele, byle w zasięgu naszego wzroku. Biegać (szczególnie tupiąc!) nie. Może usiąść na podłodze, może włazić nam na kolana (ale na głowy już nie.
6. Dziecku nie wolno głośno się odzywać czy jakkolwiek hałasować, włazić gdzie nie trzeba, zaczepiać ludzi.
7. Jeżeli robi coś z powyższego, w szczególności płacze - natychmiast wychodzimy. Wracamy jak się uspokoi.
8. Podczas kazania zdarza mi się brać córkę za rękę i spacerować po mniej uczęszczanych okolicach kościoła, pokazując figury, obrazy, witraże (objaśnienia szeptem). Pozwoliłam pogłaskać gołąbka, trzymanego przez św. Franciszka.
9. Staram się, żeby dziecko coraz bardziej uczestniczyło, a nie tylko było: przy wejściu do kościoła i przy wyjściu trzeba się przeżegnać, jak jest zbierana ofiara wrzucić pieniążek, przekazać znak pokoju. Stopniowo takich "obowiązków" będzie coraz więcej.
10. Na Podniesienie wybieram miejsce, z którego dziecko może dokładnie widzieć ołtarz. Klękam na jednym kolanie, małą sadzam na drugim, i mówię po cichu "patrz, teraz przyjdzie Pan Jezus". I co? I dziecko momentalnie zakumało, że dzieje się coś ważnego! Nie wiem, ile rozumie z cudu Przeistoczenia, raczej niewiele. Ale już wie, że to jest coś niezwykłego i że trzeba patrzeć.

Teraz córka ma już pięć lat - i zaczynam ostrożnie zauważać, że te pięć lat orki na ugorze przyniosło jakieś plony. Mała jest w stanie wysiedzieć mniej więcej spokojnie całą Mszę, lepiej czy gorzej umie odpowiadać księdzu, uczy się na pamięć Credo nicejskiego, bo Ojcze nasz znała od dawna.
Ostatni raz porządnie narozrabiała w kościele gdzieś pod koniec lata... Pamiętam, że potem z własnej inicjatywy przeprosiła najpierw Pana Jezusa, potem księdza (zdziwił się jak dostał taki telefon :), ale potraktował rzecz z całą powagą), a na końcu tatę, któremu przeszkadzała się modlić. Pewnie jeszcze nie raz będzie w kościele nieznośna, to taki wiek - ale cieszę się, że już wie, jak powinno być i czuje, kiedy coś jest nie w porządku.
Poszłam z nią raz na mszę dla dzieci, bardzo podobała się jej schola - ale ogólny bałagan i łażenie dzieci po kościele już nie.

Bardzo dziękuję za ten wyważony głos. Mnie dzieci w kościele rozpraszają i zawsze mam żal do rodziców, że nie potrafią ich opanować. Pamiętam ze swojego dzieciństwa siedzenie jak kołek w ławce, w absolutnym milczeniu i praktycznie bez ruchu, każde rozproszenie (np. stukanie butem w ławkę czy bujanie na boki) spotykało się z reakcją dorosłych("ciiiii... zachowuj się grzecznie..."). I co? i dobrze. Traumy nie mam. I uważam, że wychowywanie dziecka na małego dzikusa (tj. nie wychowywanie go wcale) jemu przede wszystkim szkodzi.